Hokjes - Man en vrouw

Hokjes, labels, vooroordelen. Je hebt er zo veel van, maar op de een of andere manier willen mensen toch niet gegeneraliseerd worden. We willen zijn wie we zijn als individu, op die manier worden behandeld en niet met alle stereotypen over één kam worden gescheerd. Ik hoor geregeld van mensen om me heen dat ze niet in een vakje gedrukt willen worden. "Ik ben wie ik ben en dat moet iedereen maar accepteren," is een kreet die je vaak hoort. Maar is dat nou echt zo erg? Een labeltje opgeplakt krijgen? Zijn er niet ook voordelen aan het hebben van labels en hokjes? Ik denk van wel.

In deze eerste blog over hokjesdenken en labelen wil ik het hebben over de labels 'man' en 'vrouw'. Laatst kreeg ik van een docent naar aanleiding van een voorlichting die ik had gegeven het volgende in een e-mail.

"Wat mij wel opviel, was, dat jullie eigenlijk erg conservatief zijn. Ik bedoel dan in de man - vrouw verhoudingen en verdeling van de gezinstaken; Papa werkt, mama zorgt en mag misschien ook werken.  Homo's zijn zachtaardig en vrouwelijk, de een iets meer dan de ander, en zo krijg je ook daar een man-vrouw verhouding met de bijbehorende stereotiepe taken."

Uiteraard is dit niet het beeld dat ik wil creëren, maar toen ik erover nadacht wist ik wel waar dit beeld vandaan kwam. Als je praat met leerlingen over zoveel nieuwe onderwerpen, is het fijn dat dingen een naam hebben. Tijdens de voorlichtingen komt dan ook altijd de vraag of ik in mijn vorige relatie 'het mannetje' of 'het vrouwtje' was. Ik probeer leerlingen dan te laten nadenken over de hokjes 'man' en 'vrouw'. Veel voorbeelden vind je dan in de sportwereld. Bijna iedereen zal het met me eens zijn dat vechtsporten, rugby en zelfs nog steeds voetbal meer mannensporten zijn, terwijl ballet en synchroonzwemmen meer gezien worden als vrouwelijk. Als je echter vraagt aan een klas wie van de meiden op voetbal zit, zie je dat dit toch een heel grote groep van de meiden is. Hieraan zie je al dat de laatste jaren die grenzen tussen mannen- en vrouwensporten steeds kleiner. Denk eens aan hoeveel mannelijke turners er tegenwoordig bekend zijn, de stijgende populariteit van vrouwenvoetbal, en wat te denken van sporten als hockey, atletiek, volleybal?

Toch blijft (vooral in de media) het beeld bestaan dat mannen stoer en vrouwen sexy en elegant moeten zijn (lees daarover ook in mijn eerdere blog Seks, de Seksuele Revolutie en de Seksuele Paradox). Maar geldt dan: stoer is mannelijk, sexy en elegant is vrouwelijk? Of andersom? Mannelijk is stoer, vrouwelijk is sexy en elegant. Je hoort in dit kader wel eens mensen zeggen dat homo’s ‘vrouwelijk’ zijn en lesbo’s ‘mannelijk’, of dat je binnen een homoseksuele relatie altijd een 'mannetje' en een 'vrouwtje' hebt.
Is het erg dat je sommige gedragingen en trekken ‘mannelijk’ noemt en andere trekken ‘vrouwelijk’? Ik denk van niet. Hokjes en labeltjes hebben we om aan elkaar duidelijk te kunnen maken waar we het over hebben. Iedereen weet wat wordt bedoeld met ‘mannelijk’ en iedereen weet wat wordt bedoeld met ‘vrouwelijk’. Het is ook niet zo zeer of we moeten stoppen met het gebruiken van hokjes, maar we moeten stoppen met het generaliseren van mensen in die hokjes.

Net zoals je sporten niet meer specifiek mannelijk of vrouwelijk kunt noemen, gaat dat ook met de rolpatronen binnen een relatie. De een doet meer in het huishouden, de ander meer in de tuin. Je zou het huishouden vrouwelijk kunnen vinden en in de tuin werken mannelijk, of meer nog het zijn van kostwinner. Maar steeds meer zien we huisvaders thuis bij de kinderen en vrouwelijke kostwinners. Bij homorelaties kun je die hokjes 'mannetje' en 'vrouwtje' net zo min maken. Iedereen, man of vrouw, homo of hetero, cis- of transgender, iedereen heeft eigenschappen die je bij de andere groep zou kunnen zetten, maar dat maakt iemand niet minder man of vrouw, homo of hetero, cis- of transgender.

Niet alleen homo-mannen of -vrouwen hebben vrouwelijke resp. mannelijke trekjes. Alle mannen en vrouwen hebben eigenschappen die kenmerkend zijn voor het andere geslacht. Het is belangrijk dat iedereen daar trots op kan zijn. Gelukkig kwam daarin al snel de term ‘metroman’ in het taalgebruik. Wikipedia hanteert voor ‘metroman’ de volgende definitie: “Een man die vrouwelijke trekjes vertoont en/of vrouwelijke gevoelens heeft, maar wel een (seksuele) voorkeur heeft voor het vrouwelijk geslacht en daarmee dus heteroseksueel is.” Het is jammer dat de vrouwelijke variant nog niet bestaat. Belangrijkste is echter dat het gebruik van ‘hokjes’ en ‘labels’ gebruikt wordt om duidelijk te maken wat men bedoelt. Hopelijk houdt dan iedereen in zijn achterhoofd, dat een label slechts een verkapte voorstelling van de totale werkelijkheid, maar dat daar achter nog een wereld van oneindige verschillen bestaat. 

Iedereen is anders en dat is ...

Overwerk?

Ik had afgelopen week zo'n geweldige ervaring toen ik ging voorlichten. Ik was al voor de tweede dag samen met Silke (we zijn samen een geweldig team geworden) op een erg speciale school. Deze school was bedoeld voor jongeren met een leerachterstand of bepaalde gedragsproblemen. Zij konden deze school gebruiken als brug tussen de basisschool naar het voortgezet onderwijs. Deze groepen zijn, anders dan bijvoorbeeld een gymnasium klas, veel directer en impulsiever en in veel gevallen ook een stuk drukker!

Wij kwamen als COC onze gastles over Seksuele Diversiteit geven binnen het project Maand van Liefde en Genot. In die setting zouden we alleen de vijf jongste groepen (ze werken op deze school met groepen) van dit kleine schooltje met slechts groepen doen. Drie deden we op dinsdag en de laatste twee zouden we op de donderdag doen. Op het moment echter dat wij klaar waren met onze laatste voorlichting en in het lokaal nog even aan het napraten waren, hoorden wij twee meiden op de gang tegen elkaar kissebissen. "Het is een vrouw! Dat zeiden ze net toch?" "Hoe kan dat nou? Dat is toch gewoon echt een man, dat zie je toch zo!" Zo gingen ze tegen elkaar in. Voorlichter ben je altijd, ook als je geen voorlichting geeft. Daarom stapte ik naar buiten en probeerde mij in het gesprek te mengen. Dat was niet moeilijk, want al snel zei het ene meisje: "Meneer, die andere mevrouw, dat is een mevrouw toch?" Waarop ik haar vertelde dat ze dat zelf maar moest vragen aan Silke.

Na een korte uitleg aan deze leerlingen uit groep 7 vroeg het ene meisje: "Meneer, waarom komen jullie niet bij onze klas?" Ik legde haar uit dat wij slechts uitgenodigd waren voor de eerste 5 groepen. Toch wilde ze heel graag dat we ook bij hun in de klas zouden komen, waarop ik zei dat ze dat moest overleggen met haar docent en onze contactpersoon of dat goed was. Nog voor ik uitgesproken was, renden ze naar de personeelskamer (het was op dat moment pauze) en binnen vijf minuten was het geregeld: we zouden nog twee voorlichtingen van anderhalf uur doen. Gelukkig waren van een andere organisatie twee voorlichters minder meegekomen en dus werd ook de lunch met soep en broodjes binnen no-time voor ons gereed gemaakt.

Aan het eind van de dag, na zeven lesuren achter elkaar voorlichting te hebben gegeven aan leerlingen met een niet al te lange spanningsboog en het hart op de tong, kwamen we licht afgemat de personeelskamer in. De laatste klas was absoluut de leukste en die hebben we dan ook vele speciale extra's laten zien op het digibord, zoals de foto van mij als Drag Queen ("WOW, bent u dat?") en o.a. de website van jongenout.nl en iedereenisanders.nl. Ook werd de hele klas vreselijk enthousiast van het idee om een GSA op te richten.

Op dat moment was het echter nog niet klaar, want de personeelskamer zat vol met een groep vreselijk nieuwsgierige docenten. Nu werkten op die school al een lesbische en biseksuele docente, maar die stel je niet meteen allemaal persoonlijke vragen over hun geaardheid. Wij zijn er tenslotte speciaal voor. Uiteindelijk was het al bijna 5 uur dat wij de school verlieten en hadden we sinds half 9 met een paar kleine pauzes tussendoor de hele dag over onze seksuele geaardheid en seksuele identiteit gepraat.

Moe en voldaan zijn we achteraf weer naar huis gegaan, met de afspraak dat de docent zou kijken naar de mogelijkheden om een GSA op te richten. Hopelijk horen we nog veel van deze school. Het was me het dagje wel namelijk!