Conchita Wurst: de Vrouw met de Baard

Conchita Wurst, de Oostenrijkse inzending voor
het Eurovisie Songfestival 2014

Iedereen heeft er wel iets over gehoord of gezien: de ‘vrouw met de baard’ die voor Oostenrijk meedoet aan het Eurovisie Songfestival. Ik kan als LGBT-blogger het natuurlijk niet maken om hier niet iets over te schrijven.  Daarom hierbij mijn blog over Conchita Wurst.

Als je op de website van het Eurovisies Songfestival kijkt bij de pagina over Conchita Wurst valt meteen iets op tussen de reacties. Niet alleen daar, maar ook om me heen zijn er eigenlijk 3 soorten reacties te ondersch

eiden. Deze drie groepen zijn niet per se alleen rond Conchita te winden, maar om transgenders in het algemeen.

Om te beginnen is er een redelijk grote groep die het gewoon helemaal geweldig vindt en Conchita volledig steunt en het juist aanmoedigt wat Tom Neuwirth (de man achter Conchita) doet. De tweede groep bestaat uit mensen die het juist compleet afwijzen en het vreselijk vinden dat iemand zoveel aandacht moet opeisen met een uiterlijke vertoning. Een man is een man en een vrouw is een vrouw. Dan heb je nog de derde groep, die het op zich kunnen begrijpen dat een man ‘graag een vrouw wil zijn’, maar het belachelijk vinden dat ‘zo iemand’ dan als vrouw wil optreden, maar dan wel met een baard!

Tom Neuwirth

Het is heel jammer dat mensen niet open kunnen staan voor nieuwe variaties op dingen die zij al kennen. Het bekrompene aan de derde groep bestaat daarin, dat ze niet open staan voor het feit dat er naast de hokjes ‘man’ en ‘vrouw’ nog veel meer bestaat. In mijn eerdere blog Hokjes - Man en vrouw besprak ik al de stereotypen die bestaan rond mannen en vrouwen. Er zijn echter ook mensen die zich niet willen identificeren met één van beide geslachten. Dit kan verschillende redenen hebben. Zo heb je mensen die geboren met zowel vrouwelijke als mannelijke geslachtskenmerken, maar er zijn ook mensen bij wie dit gevoel van androgynie (zich niet mannelijk óf vrouwelijk voelen, maar (geen van) beide of er tussenin) puur psychisch is. Wat echter belangrijk is, is dat er ook een groep is die rationeel de keuze wil maken zich niet aan één van beide geslachten te conformeren.

Dolly Bellefleur, met op achtergrond
Ruud Douma

Deze gender non-conformiteit in al haar vormen heeft de verzamelnaam of parapluterm ‘transgender’ gekregen. Transgender zijn dus alle mensen die niet óf man óf vrouw zijn, of zich tenminste niet zo voelen of uiten. De bekendste varianten daarin zijn transseksuelen (kortgezegd mensen die “in het verkeerde lichaam” zijn geboren) en travestieten (kortgezegd: mensen die zich naar het andere geslacht kleden). Voor zover ik kan oordelen over Tom Neuwirth (Conchita Wurst), ik heb hem tenslotte nooit gesproken, zou ik denken dat hij valt onder de tweede groep. Om precies te zijn in het vakje Drag Queen. Conchita Wurst is het alter ego van Tom en puur entertainment net zoals Dolly Bellefleur de artiestennaam is onder welke Ruud Douma optreedt. Wat we dus eigenlijk op het podium zien staan, is niet een vrouw met een baard, maar een man die zich voordoet als vrouw met een baard. En dat is goed, want dat moet kunnen, net zo goed als mannen met de mannenrok (een rok ontworpen voor mannen, vergelijkbaar met een Kilt, maar is geen kilt), en de damesbroek (een broek speciaal ontworpen voor vrouwen), de manbag (de handtas voor mannen), manty’s (panty voor mannen), vrouwen in het ambt, mannen aan het aanrecht, een vrouwelijke paus, een mannelijke secretaresse

Vrijheid geef je door

Vrijheid is een onderwerp dat erg belangrijk is voor de gehele Nederlandse samenleving. Al sinds de eerste grondwet van 1814 staat vastgelegd dat eenieder vrij is zijn eigen godsdienst te belijden en zijn eigen mening te verkondigen. In de jaren daarna zijn er alleen maar meer en sterkere vrijheden en rechten voor burgers bij gekomen. Zo kennen we tegenwoordig naast de (vrijheids)rechten in de grondwet ook het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden, het Internationaal Verdrag inzage Burgerrechten en Politieke Rechten en vele anderen.

Naar mijn mening gaat vrijheid vooral over vrij te zijn wie je bent en de mogelijkheid dit te uiten aan de samenleving. Het beste voorbeeld vind je bij de oorsprong van de 4 en 5 mei vieringen: de Tweede Wereldoorlog. In deze oorlog waren er verschillende bevolkingsgroepen die niet vrij waren om te zijn wie ze waren. Allereerst te denken aan Joden, maar ook Jehova’s getuigen, zigeuners, homoseksuelen en gehandicapten werden vervolgd. Voor al deze mensen was de reden van vervolging iets waar zij niets aan konden doen – ervan uitgaande dat Jood of Jehova’s getuige net als zigeuner (Roma, Sinti) een afkomstkenmerk is; iets wat je meekrijgt van je ouders.

Nog steeds is vrijheid een zeer actueel onderwerp, zowel in positieve als negatieve zin. Denk aan de vrijheid van meningsuiting, maar ook de beperkingen en grenzen daaraan. Denk aan de vrijheid van homoseksuelen om te kunnen trouwen en sinds 1 april de vergrote vrijheid voor twee vrouwen om samen wettelijk moeder te kunnen zijn van hun kind, maar ook de vele incidenten van geweld tegen homoseksuelen en transgenders, soms zelfs met blijvend letsel tot gevolg. Denk aan de verhalen van racisme waarin mensen worden beoordeeld om hun uiterlijk en afkomst en daarom anders behandeld worden.

Het onlangs door de BNN opnieuw uitgezonden Grote Racisme Experiment drukt ons allemaal weer eens met de neus op de feiten. Wat het experiment laat zien is dat racisme niet iets is wat iedereen van nature doet, maar dat het iets is wat mensen wordt aangeleerd. Racisme en discriminatie, de beperking van andermans vrijheden te zijn wie hij of zij is, zijn dingen die mensen aangeleerd krijgen van hun omgeving. Dat kunnen ouders zijn, maar ook vrienden, een geloofsgemeenschap of scholen. Het zijn allemaal instituties die individuelen beïnvloeden in hun doen en laten en dus ook de mate waarin men doet aan discriminatie naar andere mensen, of mensen die ‘anders’ zijn.

Als het aangeleerd is dat je anderen niet de vrijheid gunt te zijn wie ze zijn, dan is de logische beredenering dat het omgekeerde ook mogelijk is: het afleren van deze beperking van andermans vrijheden; het aanleren van vrijheid en respect voor jezelf en voor anderen. Als iedereen nu eens zou stoppen met te zeggen dat bepaalde groepen mensen minderwaardig, slechter, dommer, zondig of pervers zijn, dan zou de wereld er zoveel mooier uit zien. Je hoeft het niet altijd eens te zijn met de levenswijze van een ander, maar zolang je er geen last van hebt, kun je wel respect hebben voor de ander als mens en persoon zoals zij ook respect hebben voor jou. Hierin kun je ook anderen stimuleren, want vrijheid geef je door.