Seks, de Seksuele Revolutie en de Seksuele Paradox

Seks: iedereen doet eraan, maar toch hebben we het er liever niet over. Althans, de meeste mensen. Dat was ook de boodschap die ik meekreeg tijdens het Kenniscafé dat ik bijwoonde in Amsterdam over de 'Seksuele Paradox'. In een zeer ontspannen sfeer werd tijdens een 'live' radio uitzending een uiteenzetting gegeven over hoe er in de westerse samenleving wordt omgegaan met Seks.

Eerste gast tijdens deze avond was Laurens Buijs, socioloog werkzaam aan de Universiteit van Amsterdam. Hij vertelde over hoe in de jaren '60 tot '70 het startsein werd gegeven voor iets wat tegenwoordig ook wel bekend staat onder de naam 'Seksuele Revolutie'. In deze tijd stond alles op zijn kop rondom seks: alles kon; volledige vrijheid.

Conflicten in de seksuele revolutie

Gert Hekma, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, ziet in de seksuele revolutie tegenwoordig vooral een groot aantal conflicten. Bepaalde groepen die in opstand komen tegen de gevestigde autoriteit. Dit kan heel breed gezien worden. Zo zijn er conflicten tussen uiteraard pubers en hun ouders, maar ook leerlingen tegen docenten, homo's tegen de gevestigde hetero-standaard en de vrouw tegen de nog altijd prominent aanwezige mannelijke autoriteit.

Volgens Laurens was de 'Seksuele Revolutie' van de jaren '60 en later vooral een generatieconflict. De jeugd (vooral studenten) stond op tegen de oude normen en waarden waarin seks vooral iets was, bedoeld om je voort te planten. Langzamerhand echter werd ook de genotskant van seks en seksualiteit steeds meer geaccepteerd en ook geaccentueerd. Dat, echter, was niet het enige. Seks werd ook steeds meer voor andere doeleinden gebruikt. Steeds vaker dook seks of seksualiteit op in reclames, advertenties of campagnes. Iedereen kent immers de poster van de Pacifistisch Socialistische Partij. Op die poster wordt bloot (in die tijd zeker geassocieerd met seks) gebruikt om vrijheid te symboliseren.

Vrijheid

Vrijheid is één van de sleutelwoorden binnen de seksuele revolutie (die op sommige vlakken nog altijd bezig is). Hierbij kun je vooral denken aan vrijheid van vrouwen (en feminisme) en homoseksuelen. Zoals we echter al hebben gezien werd seks ook gebruikt om andere vormen van vrijheid te laten zien. PSP zag hierin de vrijheid in de zin van vrij van wapens en vrij van oorlog. In mijn visie is seks in de eerste plaats iets dat ontstaat uit liefde. Door zo dicht bij elkaar te komen (of zelfs in elkaar) laat je zien dat je heel veel van elkaar houdt. Dit is ongetwijfeld ook waar de mensen van PSP aan hebben gedacht. Liefde, geen oorlog. Make love, not war.

De Paradoxen

Maar wat is dan precies die paradox? Die paradox in de seksuele revolutie zien we vooral bij de huige jeugd. De normen keren de laatste jaren weer terug naar oude standaarden, aldus Laurens. Monogamie wordt weer steeds belangrijker gevonden. Ook moet je als meisje niet zomaar met iedereen gaan en een 'slet' worden. En als jongen moet je er voor oppassen een 'player' te zijn. Dat zegt Marianne Cense, seksuologe bij Rutgers World Population Found, hét kenniscentrum over seksualiteit binnen en buiten Nederland. Ondanks dat de jeugd niet 'slet' of 'player' gevonden wil worden, moeten jongens en meisjes wel voldoen aan bepaalde seksuele gendertyperingen. Zo moeten meisjes vooral sexy zijn, maar integer, en jongens vooral stoer, maar respectvol tegen meisjes.
Een ander deel van die paradox vinden we in bed. Zoals ik al aangaf, en ook door Laurens werd benoemd, ging (en gaat) een groot deel van de seksuele revolutie over gelijkheid. Dit vinden we terug in de seks, waarin het belangrijk wordt gevonden dat beide deelnemers klaarkomen en dat er een grote mate van wederkeringheid plaatsvindt tijdens de seks. De man en de vrouw zijn in de relatie, maar ook in bed, steeds meer gelijk geworden. Monogamie is ook de laatste jaren steeds weer meer belangrijker geworden. Trouw blijven aan elkaar, maar ook: alleen seks binnen een relatie. Dit staat in contrast met hoe de revolutie eigenlijk begon. Seksuele vrijheid; 'vrijheid, blijheid', zoals de bekende leus klinkt. Wat we tegenwoordig, naast de meer klassieke waarden als 'gelijkheid (in bed)' en 'monogamie' zien, is het feit dat er steeds meer wordt geëxperimenteerd in relaties. Ook raken bepaalde fetishes steeds meer uit de taboesfeer, althans...

Zijn we nu wel zo open over seks? Zoals het hier boven staat lijken bepaalde elementen in 'seks' steeds vrijer te worden. Praten over seks met onze vrienden, blijft echter voor velen een grote drempel. Seks is voor velen nog steeds iets dat binnen de muren van de slaapkamer gebeurt en niet gedeeld hoeft te worden met de buitenwereld. Seks wordt gezien als iets persoonlijks waarmee je anderen niet moet lastigvallen.

Homoacceptatie

Dit zien we ook terug in de gevechten naar homoacceptatie. Als je mensen vraagt (ook op verantwoorde, niet geladen manier) wat ze vinden van homoseksualiteit, hoor je van vooral mannen vaak het zelfde antwoord: "Ik vind homo's helemaal prima, als ze maar van mij afblijven." Vaak zou ik dan terug willen zeggen: "Alsof ze aan jou zouden willen zetten!" Dat kun je echter meestal beter laten. Wat vaak de achterliggende gedachte is van deze mannen, maar ook van anderen, is: homoseksualiteit is helemaal prima, maar 'not in my face'.
Dit is wat Garjan Sterk, media deskundige en docente aan de Hogeschool van Amsterdam, ziet in haar werkveld. In de media zien we steeds meer seks en seksualiteit. De gedachte is alleen dat dit zo algemeen en onpersoonlijk mogelijk moet blijven. Een voorbeeld dat Garjan geeft is het homohuwelijk dat onlangs gesloten is in de bekende soap Goede Tijden Slechte Tijden (GTST). Door veel van Garjans studenten, maar ook daarbuiten, wordt dit gezien als provocatie van homoseksuelen. "Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg." "Wij hoeven dit niet te zien." Dat zijn reacties op bijvoorbeeld de homokus en de eerste homoseksscène die ook in de verhaallijn van GTST langskwamen.

Maar waarom dan wél al dat geflikflooi van de hetero's in de (in mijn opinie vaak redelijk platte) soap? Garjan denkt dat het ligt aan de mate waarin je jezelf ergens mee kunt identificeren. De meeste kijkers van GTST kunnen zich vooral identificeren met de heteroseksuele personages in de soap. Juist dat zich niet in kunnen leven in de homoseksuele medemens, maakt dat homoseksualiteit niet geaccepteerd wordt. Juist door homoseksualiteit zichtbaar te maken, zal het integreren in de samenleving en wordt het meer geaccepteerd.

Twee typen emancipatie

In de verschillende emancipatiebewegingen zijn twee verschillende stromingen aan te merken volgens Laurens Buijs. In de ene soort is er wel sprake van een revolutie, waarin gelijke rechten worden nagestreefd, maar staat daar tegenover dat er wel degelijk verschillen mogen zijn tussen de groepen. Als voorbeeld zou je in de vrouwenemancipatie kunnen zien dat vrouwen vooral objectief gelijkgesteld willen worden aan mannen. Een belangrijk punt daarin is de gelijke inkomens verdeling tussen mannen en vrouwen. Het verschil dat er echter mag zijn, is dat vrouwen sexy mogen zijn, van hun aard uit zorgzamer zijn en beter over hun gevoelens kunnen praten dan mannen.
Hiertegenover staat een groep die de gelijkheid zo strak wil doortrekken dat er helemaal geen verschil meer bestaat. Dit zijn ook bijvoorbeeld die homo's die vinden dat homo-mannen zich ook gewoon mannelijk moeten gedragen en lesbiennes zich vrouwelijk moeten gedragen. Volledige integratie is hun doel.
Ik persoonlijk zou juist willen streven voor een grote diversiteit aan mensen. Durf bijzonder te zijn en laat zien wie je bent. Dat vind ik belangrijk.